ΜΠρΑΘ 2791/2017 ΕλλΔνη 2018,1097
Δικαστής: Ευάγγελος Στασινόπουλος, Πρωτοδίκης.
Δικηγόρος: Πελ.-Αλ. Νικολόπουλος.
Από τις διατάξεις των άρθρων 1511, 1512 και 1514 ΑΚ προκύπτει ότι η γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων, όπως αυτή προσδιορίζεται από τη διάταξη του άρθρου 1510 του ιδίου Κώδικα, ασκείται από τους γονείς τους από κοινού. Σε περίπτωση που ένας από αυτούς αποβιώσει ή κηρυχθεί σε αφάνεια ή κηρυχθεί έκπτωτος της άσκησής της ή δεν είναι σε θέση να την ασκήσει, για λόγους πραγματικούς (αποκλεισμός, φυλάκιση, αιχμαλωσία, μακρόχρονη απουσία στο εξωτερικό) ή νομικούς (δικαστική συμπαράσταση, ανικανότητα για δικαιοπραξία), τη γονική μέριμνα τωυ ανηλίκων τέκνων του ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 1589 επ. ΑΚ προκύπτει ότι υπό επιτροπεία τελεί ο ανήλικος, του οποίου απεβίωσαν αμφότεροι οι γονείς ή αυτοί δεν είναι σε θέση, για λόγους πραγματικούς ή νομικούς, να ασκήσουν τη γονική του μέριμνα ή αυτή τους έχει αφαιρεθεί, είτε λόγω κακής ασκήσεως της, κατά τη διάταξη του άρθρου 1532 ΑΚ, είτε κατόπιν αίτησής τους, για σπουδαίο λόγο, κατά τη διάταξη του άρθρου 1535 ΑΚ (βλ. σχετ. Β. Βαθρακοκοίλη, ΕρΝομΑΚ, τεύχος Ε`, έκδ. 2004, άρθρο 1510, αριθ. 16 και 17, άρθρο 1589, αριθ. 1).
Με την κρινόμενη αίτηση, η αιτούσα εκθέτει ότι είναι ενήλικη αδελφή των ανηλίκων, (α) ......... και (β) ......... και ότι άπαντες έχουν γεννηθεί στη Συρία, αλλά, εξαιτίας της εμπόλεμης κατάστασης που επικρατεί στη Χώρα τους, πέτυχαν να μεταβούν στην Ελλάδα, μέσω Τουρκίας, από το νησί της Χίου. Ότι ο απώτερος σκοπός τους είναι να καταφέρουν να συναντήσουν τη μητέρα τους, η οποία βρίσκεται στη Γερμανία, μέσω του νόμιμου θεσμού της οικογενειακής επανένωσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό Δουβλίνο III (Κανονισμός 604/2013/ΕΕ), καθόσον ο πατέρας τους έχει παραμείνει στη Συρία. Ότι άπαντες κατέθεσαν στην Ελλάδα, στις 2.8.2017, αίτημα ασύλου και ότι έκτοτε διαμένουν στην Αθήνα, σε δομή φιλοξενίας προσφύγων. Ότι οι γονείς τους, για πραγματικούς λόγους, αδυνατούν να ασκήσουν τη γονική τους μέριμνα, με συνέπεια να θεωρούνται, κατά την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, «χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά», οι δε ανήλικοι να δύνανται να συνοδεύονται από άλλο ενήλικο μέλος της οικογένειάς τους. Ότι η ίδια (αιτούσα) τυγχάνει το μοναδικό ενήλικο συγγενικό πρόσωπο αυτών, που ασκεί την πραγματική φροντίδα και προστασία τους, καθώς και το μοναδικό πρόσωπο που οι ανήλικοι μπορούν να εμπιστευτούν. Με βάση το ανωτέρω ιστορικό, ζητεί να διοριστεί η ίδια επίτροπος των ανήλικων αδελφών της, διότι τούτο επιβάλλεται από το συμφέρον των τελευταίων και να διοριστεί εποπτικό συμβούλιο, που να συγκροτείται από τον Ειρηνοδίκη, άλλως από τα αναφερόμενα στην αίτηση πρόσωπα. Με το εν λόγω περιεχόμενο και αίτημα, η κρινόμενη αίτηση παραδεκτά εισάγεται ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού, ως εκ του τόπου διαμονής των ανηλίκων στην Αθήνα [ΑΠ 108/1988 ΝοΒ 29(1988). 1392, ΕφΑΘ 7226/1998 ΕλλΔνη 40(1999). 1757], το οποίο είναι αρμόδιο, καθ’ ύλην και κατά τόπον, για την εκδίκασή της, κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (739 επ., 740 § 1,796 ΚΠολΔ και 121 ΕισΝΑΚ). Είναι ορισμένη (άρθρο 216 αριθ. 1 ΚΠολΔ) και νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1510, 1538, 1589, 1590, 1591, 1592,1634 και 1648 του ΑΚ. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα, δοθέντος ότι τηρήθηκε η προδικασία, που προβλέπεται από το άρθρο 748 §§ 1, 2 και 4 του ΚΠολΔ, για το παραδεκτό της συζήτησής της, αφού αντίγραφο της κρινόμενης αίτησης επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών. Επισημαίνεται ότι, αναφορικά με το εφαρμοστέο δίκαιο για τον διορισμό επιτρόπου στην κρινόμενη υπόθεση, τούτο είναι, κατ’ άρθρον 24 § 2 εδ. α` του ΑΚ, εκείνο της ιθαγένειας των ανηλίκων, εν προκειμένω δε το δίκαιο της Συρίας (βλ. τα προσκομιζόμενα αντίγραφα των διαβατηρίων τους). Πλην όμως, το Δικαστήριο κρίνει ότι, επειδή η ανεύρεση του δικαίου της ιθαγένειας των ανηλίκων είναι χρονοβόρα και δαπανηρή, με συνέπεια η προσπάθεια εφαρμογής του να λειτουργήσει τελικώς σε βάρος του πραγματικού συμφέροντος των ανηλίκων (βλ. και άρθρο 1511 του ΑΚ), που απαιτεί, ως εκ των κατεπειγουσών συνθηκών της διαμονής τους στην Ελλάδα, την άμεση διευθέτηση όλων των νομικών διαδικασιών για την ένταξή τους στο νέο κοινωνικό περιβάλλον τους (όσο χρονικό διάστημα διαμείνουν στην Ελλάδα), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι (κατά τα εκτιθέμενα στην αίτηση) είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι, που ζήτησαν νομοτύπως άσυλο στην Ελλάδα, υφίσταται κατεπείγουσα περίπτωση όπως εφαρμοστεί το ελληνικό οικογενειακό δίκαιο για το διορισμό επιτρόπου αυτών (βλ. και προσκ. Μελέτη Δ. Νικολόπουλου, Ζητήματα γονικής μέριμνας ανηλίκων προσφύγων και μεταναστών, σ. 7, Εισήγηση υπό δημοσίευση στο Ιο συνέδριο του Νομικού Σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων, Αθήνα 23-24 Μάίου 2017, Πολεμικό Μουσείο, με παραπομπή σε περαιτέρω νομολογία).
Από... αποδείχτηκαν, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: ... Οι γονείς των ανηλίκων αδυνατούν για πραγματικούς λόγους να ασκήσουν τη γονική μέριμνα αυτών (άρθρο 1510 § 2 του ΑΚ), διότι, όπως προαναφέρθηκε, η μεν μητέρα τους βρίσκεται στη Γερμανία, ο δε πατέρας τους έχει παραμείνει στη Συρία, με συνέπεια οι ανήλικοι αδελφοί της αιτούσας να θεωρούνται, κατά την (κυρωθείσα και από την Ελλάδα) Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, «χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά» («separated», βλ. και άρθρα 20 και 22 της Διεθνούς Σύμβασης), ήτοι παιδιά που έχουν αποχωριστεί από τους δύο γονείς τους, δύνανται όμως να συνοδεύονται από άλλο ενήλικο μέλος της οικογένειας τους. Αποδείχτηκε ότι η αιτούσα τυγχάνει το μοναδικό ενήλικο συγγενικό πρόσωπο των ανήλικων αδελφών της, η οποία ασκεί την πραγματική φροντίδα και προστασία τους, από την πρώτη στιγμή της εισόδου τους στην Ελλάδα, καθώς και το μοναδικό πρόσωπο που οι ανήλικοι δύνανται να εμπιστευτούν, όσο χρονικό διάστημα διαμένουν στην Αθήνα, ως η πλησιέστερη συγγενής τους (άρθρο 1592 αριθ. 3 του ΑΚ), με συνέπεια να συντρέχουν πραγματικοί λόγοι, υπό την έννοια του άρθρου 1589 περ. β` του ΑΚ, αδυναμίας των γονέων των ανηλίκων να ασκήσουν τη γονική μέριμνά τους, οι οποίοι, επομένως, πρέπει να τεθούν υπό επιτροπεία. Ως το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να αναλάβει το λειτούργημα του επιτρόπου των ως άνω ανηλίκων, το Δικαστήριο, με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον των τελευταίων (άρθρο 1648 ΑΚ), προκρίνει την αιτούσα, ενήλικη αδελφή τους, η οποία παρέχει, ενόψει και του στενότατου συγγενικού δεσμού που τους συνδέει, όλα τα εχέγγυα ότι θα ασκήσει με επάρκεια και συνέπεια το λειτούργημα, που της ανατίθεται, ενώ στο πρόσωπο της δεν συντρέχει κανένας από τους αναφερόμενους στο άρθρο 1595 του ΑΚ λόγους αποκλεισμού. Εξάλλου, η ίδια αποδείχτηκε ότι έχει αναλάβει την πραγματική φροντίδα τους για όσο χρονικό διάστημα βρίσκονται στην Ελλάδα και διαμένουν στην Αθήνα. Περαιτέρω, πρέπει να διοριστεί, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1634 αριθ. 2 του ΑΚ, συμβούλιο, το οποίο θα απαρτίζεται από όργανα της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού», όπως ζητεί η αιτούσα, συντρέχουσας εξαιρετικής περίπτωσης προς τούτο, διότι δεν υφίστανται άλλοι συγγενείς των ανηλίκων στην Ελλάδα, ούτε φίλοι των γονέων τους (άρθρο 1643 αριθ. 1 του ΑΚ). Τα οριζόμενα μέλη του συμβουλίου αποδείχτηκε ότι επιδεικνύουν έμπρακτο ενδιαφέρον για τους ανήλικους (και την αιτούσα ενήλικη αδελφή τους), γνωρίζουν τις ανάγκες των ανηλίκων, παρακολουθούν την υπόθεσή τους από το πρώτο χρονικό διάστημα της διαμονής τους στην Αθήνα και τους περιβάλλουν με αγάπη και φροντίδα, θα είναι δε τα ακόλουθα πρόσωπα:... Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή, ως και ουσιαστικά βάσιμη, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό. Τέλος, πρέπει να διαταχθεί η Γραμματέας του Δικαστηρίου αυτού, αφενός να καταχωρήσει το διατακτικό της παρούσας απόφασης στο ειδικό βιβλίο, που τηρείται για το σκοπό αυτό στη Γραμματεία του Δικαστηρίου, αφετέρου να επιμεληθεί για την επίδοση της παρούσας απόφασης στην διορισθείσα επίτροπο των ανηλίκων και στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία (άρθρο 1598 του ΑΚ).